„Jeśli nie przywiązujemy wagi do własnych potrzeb, może się okazać, że dla innych też nie będą one ważne.” - Marshall B. Rosenberg
W ostatnich latach dużo można usłyszeć o porozumieniu bez przemocy, w skrócie NVC. Symbolem NVC jest żyrafa, dlatego zamiennie używa się nazwy - język żyrafy. To sympatyczne zwierzę ma największe serce spośród wszystkich ssaków lądowych. W NVC przeciwstawia się jej szakala, który symbolizuje odmienny styl komunikacji – zawierający krytykę, osąd i agresję.
Język żyrafy, o którym często mówi się w kontekście NVC to język empatii i serca. Opiera się na rozpoznawaniu uczuć i potrzeb swoich oraz drugiej osoby i na otwartym ich wyrażaniu. Przemoc z kolei jest w NVC rozumiana jako każda forma wywierania wpływu, stawiania się ponad drugim człowiekiem, ignorowania jego potrzeb i uczuć. Pamiętajmy, że przemoc w komunikacji może być również kierowana wobec siebie samego, zwłaszcza jeśli własne potrzeby i uczucia stawiamy na drugim planie. Warto więc pamiętać o sobie i szukać sposobów na to, by tworzyć dobre relacje z innymi bez zatracania siebie.
Jak empatycznie podejść do konwersacji z druga osobą? Nadrzędną zasadą jest znalezienie czasu i uwagi dla drugiej osoby. Oderwijmy się od danego zajęcia, skoncentrujmy tylko na tym, co mówi. To trudne, gdy z tyłu głowy mamy całą masę pilnych spraw do załatwienia, ale jest to kwestia priorytetu. Jeśli w danym momencie nie mamy możliwości, aby się skupić, powiedzmy o tym otwarcie językiem żyrafy:
„Chciałbym z tobą porozmawiać, ale w tym momencie nie mogę, bo muszę zrobić pilną rzecz/ muszę chwilę odpocząć/ zebrać myśli. Porozmawiajmy za chwilkę/ za godzinę, dobrze?”
Ważne, abyśmy dotrzymali umowy.
W języku szakala brzmiałoby to mniej więcej tak, - cytując klasyka - „Nie mów do mnie teraz”.
Oznaką języka NVC jest też pozwolenie na swobodną wypowiedź drugiej osoby, wysłuchanie do końca, wstrzymanie się od przerywania. Nie dopowiadajmy nic pomiędzy wyrazy osoby mówiącej, ponieważ jest to już język szakala. Czasami to bardzo trudne, bo w danym momencie ciśnie się nam na usta komentarz, a boimy się, że zapomnimy, co chcieliśmy powiedzieć – dobre słuchanie wymaga od nas samodyscypliny i uważności oraz odnajdywania się też w ciszy.
Gdy druga osoba skończy mówić, możemy zadać pytania, żeby upewnić się, czy dobrze ją zrozumieliśmy. Sparafrazujmy to, co usłyszeliśmy lub po prostu powtórzmy dokładnie to, co powiedziała druga osoba. To wystarcza, żeby zapewnić, że słyszymy ją tak, jak chciałaby zostać usłyszana. Bardzo ważny jest tutaj tembr głosu, okazanie zainteresowania i nastawienia na odbiór drugiej osoby. Możemy użyć w tym celu parafrazy: Czy dobrze zrozumiałem, że… / Z tego co powiedziałaś rozumiem, że…
Aby zadbać o siebie, ale nie zranić przy tym drugiej osoby, stosujmy komunikat „Ja”, który nie zawiera ocen, nie przykleja etykietek, ale w rzeczowy sposób informuje o naszych uczuciach i potrzebach oraz pozwala wyrazić życzenie wobec zachowania drugiej osoby. Przykładowo:
Komunikat TY: „Jesteś nieodpowiedzialny, pijesz dziś ósmą kawę!?”
Komunikat JA: „Czuję się zaniepokojona, gdy widzę, ze pijesz ósmą kawę w ciągu jednego dnia”
Jak skonstruować wypowiedz metoda NVC:
1. Obserwacja (bez oceniania)
Gdy widzę…/słyszę…. np.: Gdy podczas mojej wypowiedzi, piszesz coś na komputerze
2. Uczucie (wyrażamy swoje emocje, odseparowane od myśli)
To czuję, np.: czuję się zignorowana i jest mi przykro,
3. Potrzeba (bez strategii)
Bo potrzebuje, np.: bo potrzebuję od ciebie szacunku i większej uważności.
4. Prośba (zamiast żądań)
Proszę Cię…/Proszę czy możesz teraz…,np. Proszę cię, żebyś skupił się na mojej wypowiedzi i był bardziej uważny.
Jeśli zaciekawił Cię temat NVC polecam serdecznie książki Marshalla Rosenberga, gdzie znajdziesz wiele informacji na temat NVC w życiu codziennym oraz w biznesie.
- B. Rosenberg, Wychowanie w duchu empatii. Rodzicielstwo bez przemocy.
- B. Rosenberg, W Świecie porozumienia bez przemocy.