Mała Pola miała zaledwie sześć miesięcy, kiedy lekarze zdiagnozowali u niej głęboki niedosłuch. Dla jej rodziców był to ogromny szok, ale wiedzieli, że kluczem do jej szczęścia i pełnego rozwoju będzie szybka interwencja. Z pomocą specjalistów rozpoczęli rehabilitację, a niedługo później Pola otrzymała swój pierwszy aparat słuchowy. Dziś, mając pięć lat, Pola z radością odkrywa świat dźwięków i codziennie buduje swoją pewność siebie, wspierana przez kochającą rodzinę. Tę historię poznałem, na kanale YouTube Agnieszki Kaproń, która w swoich materiałach dzieli się inspirującymi historiami dzieci z wadami słuchu i ich rodzin.
Rozwój dziecka z aparatem słuchowym to nie tylko wyzwanie związane z odbieraniem dźwięków i nauką mówienia, ale także z pełnym rozwojem psychologicznym, w tym emocjonalnym. To, co dzieje się poza sferą słuchową, ma ogromne znaczenie dla kształtowania się tożsamości i samooceny dziecka. Dlatego tak istotna jest diagnostyka od samego urodzenia, co omówiłem w poprzednim artykule. Wczesna diagnoza oraz rehabilitacja dziecka z niedosłuchem daje mu możliwość zaakceptowania aparatu słuchowego jako części swojego ciała, co jest kluczowe.
Jako psycholog, choć nie specjalizujący się w pracy z dziećmi, wyobrażam sobie, że mózg dziecka jest jak ogród. Nasze doświadczenia, w tym dźwięki, to nasiona, które w nim sadzimy. Im więcej różnorodnych nasion posadzimy, tym bujniejszy i piękniejszy będzie nasz ogród. Dla dziecka z aparatem słuchowym ten ogród potrzebuje nieco więcej pielęgnacji, ale jego potencjał jest równie duży. Aparat słuchowy nie jest jedynie narzędziem do odbierania dźwięków, ale także elementem kształtującym poczucie własnej wartości dziecka.
Pierwsze półrocze życia to okres intensywnego rozwoju mózgu. Wczesna diagnoza i rozpoczęcie rehabilitacji są jak dostarczenie nasion do świeżo zaoranej gleby. Dzięki temu mózg dziecka ma szansę jak najszybciej przystosować się do nowych bodźców dźwiękowych.
Podobnie jak w przypadku Poli, która dzięki szybkiemu rozpoznaniu mogła od początku rozwijać swoje zdolności słuchowe, między 6. a 12. miesiącem życia dziecko zaczyna eksperymentować z dźwiękami, wydając różne głoski. To jak pierwsze próby gry na instrumencie. Aparat słuchowy pozwala mu usłyszeć własny głos i lepiej zrozumieć, jak dźwięki wpływają na otoczenie.
W drugim roku życia, podobnie jak u Huberta, który zyskał "drugie ucho" dzięki implantowi ślimakowemu, pojawiają się pierwsze słowa. To przełomowy moment! Dziecko zaczyna budować mosty komunikacyjne ze światem. Rozumienie prostych poleceń świadczy o tym, że mózg dziecka skutecznie przetwarza informacje dźwiękowe.
W wieku przedszkolnym następuje prawdziwa eksplozja mowy. Dziecko, tak jak Natalia, która od małego zmaga się z niedosłuchem, tworzy coraz bardziej złożone zdania, opowiada historie, zadaje pytania. To okres, kiedy kształtuje się jego poczucie tożsamości i umiejętność wyrażania emocji. Aparat słuchowy pomaga mu w pełni uczestniczyć w tych procesach.
Szkoła podstawowa to czas intensywnej nauki. Dziecko musi opanować umiejętności czytania, pisania i słuchania ze zrozumieniem. Aparat słuchowy jest niezbędnym narzędziem w tym procesie. Pozwala mu uczestniczyć w lekcjach, rozmawiać z rówieśnikami i odkrywać świat poprzez dźwięki.
Skoro już wiemy, jak wygląda kalendarium rozwoju dziecka z aparatem słuchowym, warto zastanowić się, jak wspierać jego rozwój emocjonalny.
🔷 Kontakt skóra do skóry: Częsty i bliski kontakt z dzieckiem buduje poczucie bezpieczeństwa i zaufania.
🔷 Regularne rytuały: Codzienne rytuały, takie jak kąpiel czy czytanie bajek, tworzą poczucie stabilności.
🔷 Spokojne otoczenie: Minimalizuj hałas i stres w domu, aby dziecko mogło się zrelaksować.
🔷 Mów do dziecka: Nawet jeśli wydaje się, że nie rozumie, mów do niego o tym, co robisz.
🔷 Wyrażaj emocje: Naśladuj mimikę i dźwięki dziecka, pokazując mu, że rozumiesz jego uczucia.
🔷 Reaguj na sygnały: Zwracaj uwagę na gesty, płacz i inne sygnały, które wysyła Twoje dziecko.
Pola, Natalia i Hubert to tylko niektóre z dzieci, które zmagają się z wyzwaniami wynikającymi z niedosłuchu, ale dzięki odpowiedniemu wsparciu ich rozwój emocjonalny i społeczny przebiega zgodnie z planem. Przypadek Poli pokazuje, jak ważne jest wczesne działanie i zaangażowanie rodziców. Natalia świetnie radzi sobie w szkole, bo jej rodzice dbają nie tylko o aspekty medyczne, ale i emocjonalne. Hubert, choć codziennie musi zakładać procesory dźwięku, jest dzieckiem pełnym życia, dzięki wspierającemu środowisku domowemu. Jeśli chcecie bliżej poznać wymienione tu historie, zachęcam do obejrzenia materiału na YouTube, link znajdziecie w źródłach do tego artykułu. To inspirujące przykłady, które mogą być wsparciem dla innych, ale również świetnie opisują, jak warto wspierać rozwoju emocjonalny dziecka z aparatem słuchowym.
Źródła:
Psychologia i życie, Philip G. Zimbardo, Richard J. Gerrig, 2012 – 892 s.
Kocham Słyszeć. Historie dzieci z niedosłuchem https://www.youtube.com/watch?v=K2immqes8lA&t=342s