Z każdym rokiem rośnie liczba osób z uszkodzeniem słuchu. Szacuje się, że obecnie około 5% ludności żyje z ubytkiem słuchu lub głuchotą, a do 2050 roku liczba ta wzrośnie do 10%. Osoby te bardzo często wstydzą się przyznać, że mają problem ze słyszeniem, przez co tracą kontakt ze społeczeństwem i czują się wykluczone.
Wśród pacjentów można zauważyć strach przed założeniem aparatów słuchowych, a także przed innymi formami pomocy przy niedosłyszeniu. Być może w Waszym otoczeniu jest ktoś, kto właśnie boryka się z takimi problemami i ten artykuł pomoże mu przygotować się do pierwszej wizyty w punkcie protetycznym, a także pokaże, że nie ma się czego obawiać.
Pierwsza wizyta w salonie protetyki słuchu – co powinniśmy wiedzieć
Pierwsza wizyta w salonie protetyki słuchu jest stresującym momentem dla pacjentów. Zazwyczaj wiąże się z informacją o ubytku słuchu w wyniku czego często wymaga od pacjenta zmiany sposób życia. Przyjmuje się, że od wystąpienia pierwszych objawów niedosłuchu, do pojawienia się pacjenta w salonie protetycznym wynosi 7 lat. W większości przypadków wizyta rozpoczyna się od wywiadu audiologicznego, w którym protetyk słuchu zbiera najważniejsze informacje o stanie zdrowia pacjenta. Są to pytania takie jak:
- od kiedy zauważono początek niedosłuchu?
- czy pacjent miał jakiś wypadek/ uraz głowy?
- czy występują jakieś inne choroby – np. cukrzyca/ choroby endokrynologiczne?
- czy pacjent ma zawroty głowy, szumy uszne, uczucie pełności i zatkanego ucha?
- czy pacjent pracował lub pracuje w hałasie?
Na samym końcu protetyk słuchu zadaje pytanie czego pacjent oczekuje po zastosowaniu aparatu słuchowego i w jakich sytuacjach jest on najbardziej potrzebny.
Następnie sprawdza się stan uszu osoby badanej. Jest to bardzo istotne, ponieważ w przypadku czopu woskowinowego nie jest możliwe poprawne wykonanie badania słuchu. W takich przypadkach odsyła się pacjenta do lekarza laryngologa, aby ten wykonał zabieg czyszczenia uszu.
Jak wygląda badanie słuchu?
Głównymi celami badania słuchu są: określenie czy pacjent ma problemy ze słuchem, wielkości i miejsca uszkodzenia słuchu, a także określenie sposobu pomocy.
Podstawowym narzędziem w przypadku diagnostyki ubytków słuchu jest audiometria tonalna. Jest to badanie subiektywne, które jest najbardziej powszechną metodą ilościowego określania niedosłuchu. Pozwala określić rodzaj i stopień ubytku słuchu, a także zbadać przewodnictwo powietrzne i kostne pacjenta. Najczęściej badanie przeprowadza się z użyciem nausznych słuchawek i w specjalnie wygłuszonym pomieszczeniu.
Podczas audiometrii tonalnej zadaniem pacjenta jest naciśnięcie przycisku w momencie, w którym usłyszy ton pomiarowy. Dźwięk ten ma określoną wysokość i głośność. Podstawowe badanie jest wykonywane dla częstotliwości z zakresu 125-8000 Hz dla przewodnictwa powietrznego i w zakresie 250-4000 Hz dla przewodnictwa kostnego. Badanie rozpoczyna się od ucha lepszego. W sytuacji, gdy pacjent nie odczuwa różnicy między uszami, badanie zaczyna się od ucha prawego. Wynikiem audiometrii tonalnej jest audiogram. Jest to krzywa progu słyszenia dla przewodnictwa powietrznego i kostnego, która pokazuje jak głośny musi być dźwięk o danej wysokości, aby osoba badana go usłyszała.
Kolejnym często spotykanym badaniem jest audiometria mowy. Jest to badanie subiektywne i ilościowe, którego wynik jest uzupełnieniem do audiometrii tonalnej. Wykonuje się je, aby ocenić zrozumienie mowy słyszanej przez osobę badaną. Audiometria słowna polega na powtarzaniu lub zapisywaniu przez osobę badaną usłyszanych wyrazów lub zdań. W trakcie badania wykorzystuje się listy składające się m.in. z liczb, pojedynczych słów lub całych zdań. Pozwala na ocenienie zdolności rozumienia mowy.
Najbardziej powszechnym badaniem obiektywnym jest audiometria impedancyjna. Pozwala ona zbadać przede wszystkim stan i funkcje ucha środkowego – błony bębenkowej, kosteczek słuchowych – mięśnia strzemiączkowego i trąbki słuchowej. Dzięki temu badaniu można zdiagnozować m.in. zapalenie ucha środkowego lub otosklerozę. Z uwagi na to, że badania obiektywne nie wymagają aktywności pacjenta, najczęściej przeprowadza się je u dzieci poniżej 5 roku życia.
Jednym z najczęściej wykonywanych badań w ramach audiometrii impedancyjnej jest tympanometria. Badanie polega na wprowadzeniu do ucha zewnętrznego sondy akustycznej podłączonej do tympanometru. Generuje on niski ton najczęściej o częstotliwości ok. 220 Hz, rejestrując przy tym wychylenie błony bębenkowej. Wynik badania przedstawia się za pomocą wykresu, tzw. tympanogramu.
Cztery stopnie uszkodzenia słuchu – lekki, umiarkowany, znaczny i głęboki
Po wykonaniu wszystkich potrzebnych badań protetyk oblicza średni ubytek słuchu. Wyznacza się go za pomocą średniej poziomów słyszenia dla czterech z badanych częstotliwości: 500, 1000, 2000 i 4000 Hz. Według WHO (1997) wyróżnia się cztery stopnie uszkodzenia słuchu – lekki, umiarkowany, znaczny i głęboki. Każdemu z tych stopni przypisany jest zakres wartości średnich progów słyszenia. Zgodnie z tą skalą przyjmuje się, że jeśli średni poziom wynosi do 25 dB HL mamy do czynienia ze słuchem prawidłowym. W tabeli poniżej przedstawiono pozostałe wartości.
Stopień uszkodzenia słuchu, a średni próg słyszenia [dB HL]:
- lekki - 26-40;
- umiarkowany - 41-60;
- znaczny - 61-80;
- głęboki - powyżej 80.
Po szczegółowym wywiadzie z pacjentem oraz po kompletnych badaniach, protetyk słuchu dokonuje wyboru aparatu słuchowego oraz ustawienia jego parametrów w odpowiednim programie. Najczęściej aparaty słuchowe stosuje się u osób przynajmniej z umiarkowanym stopniem uszkodzenia słuchu, ponieważ w tych przypadków zauważono najlepszy zysk z protezowania. O procesie dopasowania aparatów słuchowych szerzej opowiem w następnym artykule.